Αλκοόλ: Όλα όσα θέλεις να ξέρεις!

Τι είναι Αλκοόλ; Πώς μεταβολίζεται; Πώς επιδρά στην Υγεία σου; Ποια η σχέση του με τη Διατροφή; Αλκοόλ και Άσκηση, Υπερβολική Κατανάλωση.

Γράφει ο Πάρης Παπαχρήστος
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.

Μπορεί να είσαι από αυτούς που θα πιούν ένα ποτήρι κρασί με το φαγητό τους ή ένα σφηνάκι κρασί πριν κοιμηθούν για χαλάρωση ή ακόμη από εκείνους που το αλκοόλ είναι ο τρόπος για να περάσουν καλά σε κάθε περίσταση. Σε όποια κατηγορία και αν ανήκεις, το αλκοόλ είναι παρόν στο διαιτολόγιο σου. Του δίνεις, όμως, την προσοχή που απαιτείται;

Στις συνεδρίες μου συνήθως παρατηρώ δύο άκρα. Άτομα που πίνουν πολύ σπάνια αλκοόλ, δύσκολα ακόμη και στις εξόδους τους. Μάλιστα, είναι οι πρώτοι που θα μου αναφέρουν αν η μείωση του θα βοηθήσει στη διαχείριση του βάρους τους και είναι διατεθειμένοι να το κάνουν με χαρά. Στο άλλο άκρο, άτομα που θα πιούν τουλάχιστον 4-5 ποτά σε μια έξοδο, ενώ στη συζήτηση που θα γίνει, υπάρχει διαπραγμάτευση για την ποσότητα που μπορούν να πιούν και τι θα μπορούσε να αφαιρεθεί από το πλάνο διατροφής για να το αντισταθμίσουν με τα ποτά στις εξόδους τους.

Πού να στοχεύσεις;

Αν ανήκεις στην πρώτη περίπτωση, δε χρειάζεται να αλλάξεις κάτι, καθώς δεν αποτελεί σημαντική πηγή θερμίδων για σένα. Στη δεύτερη περίπτωση, όμως, πολλές φορές στην προσπάθεια για βελτίωση των διατροφικών σου συνηθειών ή κατά την απώλεια βάρους τείνεις να ξεχνάς το ρόλο του. Καταλήγεις να αναρωτιέσαι γιατί ενώ προσέχεις τι τρως, η ζυγαριά παραμένει στάσιμη ή ανεβαίνει.

Στην Ελλάδα σχεδόν ένα στα δύο άτομα (44,0%) ηλικίας 18-64 ετών επιδίδεται σε εβδομαδιαία κατανάλωση και ένα στα δέκα άτομα (10,5%), αντίστοιχα, σε καθημερινή κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, γεγονός που εφιστά την προσοχή μας απέναντι του, τόσο από τη σκοπιά της υγείας όσο και της διατροφής.

Εβδομαδιαία και καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ στον γενικό πληθυσμό ηλικίας 18-64 ετών ανά φύλο

Πηγή: Υπουργείο Υγείας (2019) Εθνικό Σχέδιο Δράση για την αντιμετώπιση των βλαπτικών συνεπειών από την κατανάλωση αλκοόλ

Τελικά πόσα ποτά είναι ικανά να προκαλέσουν προβλήματα στην υγεία σου; Αν θες να μάθεις τι κρύβεται πίσω από το αλκοόλ, σου έχω τις απαντήσεις παρακάτω!

Τι είναι το περίφημο αλκοόλ;

Σίγουρα, θα μπορούσες να δώσεις εσύ τη δική σου απάντηση, περί αξέχαστων νυχτερινών εμπειριών που σου χάρισαν ένα ή και δύο ποτηράκια παραπάνω! Δικαίως, καθώς σαν αλκοόλ αναφέρεται η ψυχοδραστική ουσία, αιθανόλη. Το συστατικό που καταναλώνουν πάνω από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι ημερησίως και είναι ο λόγος που περνάς λίγο καλύτερα. Παράγεται κατά τη ζύμωση των σακχάρων που προέρχονται από πρώτες ύλες πλούσιες σε υδατάνθρακες, όπως τα σταφύλια, στην περίπτωση του κρασιού ή το κριθάρι στην μπύρα κ.ο.κ.

Είδη αλκοόλ

Τα αλκοολούχα ποτά διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες. Τα αποσταζόμενα και τα μη αποσταζόμενα.

• Μη αποσταζόμενα: Ονομάζονται και ζυμούμενα. Πρόκειται για τα ποτά που λαμβάνονται απευθείας με αλκοολική ζύμωση. Έχουν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε αλκοόλ, σε σχέση με τα αντίστοιχα αποστάγματά τους, καθώς δεν υπερβαίνουν το 15%. Βασικοί εκπρόσωποι της κατηγορίας, δεν είναι άλλοι από το κρασί και την μπύρα.

• Αποσταζόμενα: Μετά τη ζύμωση αυτών των ποτών ακολουθεί η διαδικασία της απόσταξης, που οδηγεί σε ένα προϊόν με αυξημένη περιεκτικότητα σε αλκοόλη. Το οινόπνευμα μπορεί να κυμαίνεται από 20% έως και 60-70%. Το τζιν, η βότκα, το ουίσκι, το τσίπουρο κ.ά. ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία.

Μεταβολισμός

Τι γίνεται στο σώμα σου, αφού πιείς το ποτό σου;

Πίνεις τη γουλιά σου, το αλκοόλ εισέρχεται στον οργανισμό σου αλλά δεν πέπτεται όπως τα υπόλοιπα τρόφιμα. Αρχικά, μια μικρή ποσότητα απορροφάται από τη γλώσσα και τον στοματικό βλεννογόνο. Το υπόλοιπο απορροφάται μέσω των τοιχωμάτων του στομάχου και του λεπτού εντέρου, εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος και έπειτα μεταφέρεται σε όλα τα όργανα του σώματός σου.

Το ήπαρ, ωστόσο, παίζει τον πρωταγωνιστικό ρόλο για την αποτοξίνωση σου! Ειδικά ηπατικά ένζυμα λαμβάνουν δράση για να διασπάσουν την αλκοόλη σε απλούστερες ουσίες,  συγκεκριμένα σε διοξείδιο του άνθρακα και νερό. Παρόλα αυτά μικρές ποσότητες αλκοόλης αποβάλλονται από το σώμα σχηματίζοντας αιθυλεστέρες λιπαρών οξέων, ενώσεις που έχει βρεθεί ότι βλάπτουν το ήπαρ και το πάγκρεας. Τέλος, μια μικρή ποσότητα αλκοόλ δε μεταβολίζεται και αποβάλλεται μέσω της αναπνοής και των ούρων.

Πόση ώρα μένει το αλκοόλ στο σώμα σου;

Το αλκοόλ μεταβολίζεται με σταθερό ρυθμό, αλλά το χρονικό διάστημα που παραμένουν οι επιδράσεις στο σώμα μπορεί να ποικίλει, καθώς οι συγκεντρώσεις αλκοόλ στο αίμα (BAC) διαφέρουν μεταξύ των ανθρώπων και των καταστάσεων. Το BAC επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως:

• η ποσότητα φαγητού που έχεις καταναλώσει
• η ηλικία σου
• η σύσταση του σώματός σου
• το φύλο σου
• η διάθεσή σου.

Συγκεκριμένα, οι άνδρες έχουν σημαντικά υψηλότερη ποσότητα του ενζύμου αλκοολική αφυδρογονάση, που είναι υπεύθυνο για τη διάσπαση του αλκοόλ, καθώς και μεγαλύτερο ποσοστό άλιπης μάζας και υγρών. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να απορροφούν, περίπου, διπλάσια ποσότητα αλκοόλ σε σχέση με τις γυναίκες.

Επιπλέον, είναι σημαντικό να γνωρίζεις την ποσότητα του αλκοόλ που περιέχει το ποτό σου, γιατί αυτή θα καθορίσει τον απαιτούμενο χρόνο για να μεταβολιστεί.

Κατά μέσο όρο, χρειάζεται περίπου μία ώρα για να μεταβολιστεί ένα τυπικό ποτό.

Το ήπαρ μπορεί να διασπά μια μονάδα αλκοόλ (10 γραμμάρια) την ώρα. Παρακάτω σου παρουσιάζω με λεπτομέρεια πόση ώρα ακριβώς παίρνει στον οργανισμό σου να μεταβολίσει το εκάστοτε ποτό.